Badania
Od początku realizacji Indywidualnego Programu Rozwoju dbamy o ewaluację programu, by móc doskonalić nasze działania i potwierdzać ich skuteczność.
Szybkie tempo zmian społecznych, technologicznych czy informacyjnych wymusza kształtowanie kompetencji związanych z samorozwojem oraz proaktywnego kierowania swoją edukacją (Włoch, Śledziewska, 2019, Zimmerman, 1990). Jedną z takich kompetencji jest poczucie własnej skuteczności, czyli przekonanie, że będziemy w stanie zrealizować postawione przed sobą cele (Bandura, 1977). Uczniowie, którzy charakteryzują się wyższym poziomem własnej skuteczności, częściej aktywnie angażują się podczas zajęć, pracują bardziej wytrwale i wykazują mniej emocji negatywnych w przypadku napotkania trudności (Zimmerman, A. 2000). W celu pomiaru poczucia własnej skuteczności powstała skala KompOs (Juczyński, 2012), skonstruowana na podstawie głównych założeń teorii Bandury (1997). Uczestniczenie w aktywnościach proponowanych przez różnego typu organizacje społeczne, może prowadzić do wzrostu efektów empowermentu, w tym poczucia skuteczności (Zimmerman, M. 2000).
W poprzednich latach prowadziliśmy badanie ewaluacyjne polegające na weryfikacji, czy uczestnictwo w Indywidualnym Programie Rozwoju ma wpływ na indywidualne cechy młodzieży takie jak: nadzieja na sukces, samoocena i poczucie skuteczności – inicjacji działań oraz wytrwałości w działaniu. Badanie było realizowane za pomocą wystandaryzowanych narzędzi testowych. Analizy całościowej dokonywał specjalista Data Science. Nasze badania są skonstruowane w taki sposób, że możliwe jest śledzenie zmian pomiarów danych cech osób biorących udział w kolejnych edycjach Programu, z zachowaniem ich pełnej anonimowości. Nie mamy wglądu w nazwiska osób badanych, a jedynie w ich numeryczne identyfikatory.
Dzięki udziałowi w Indywidualnym Programie Rozwoju u uczestników/uczestniczek programu wzrasta poczucie skuteczności oraz nadzieja na sukces.
Wykazane w badaniach zmiany dotyczą względnie stałych cech psychologicznych, czyli takich, które nie zmieniają się pod wpływem chwilowego zainteresowania czy uniesienia. Wyniki wskazują, że to właśnie program wpływa trwale i znacząco na wzrost kompetencji uczestników i uczestniczek.
POCZUCIE SKUTECZNOŚCI
Jest kompetencją społeczną, dotyczącą wyobrażenia siebie jako osoby mogącej skutecznie wpływać na rzeczywistość. Wyższe poczucie własnej skuteczności zwiększa motywację do działania i wiąże się z lepszymi osiągnięciami. Im silniejsze przekonania dotyczące własnej skuteczności, tym wyższe cele stawiają sobie ludzie i tym silniejsze jest ich zaangażowanie w zamierzone zachowanie, nawet w obliczu piętrzących się porażek (Juczyński, 2012).
NADZIEJA NA SUKCES
Określana jest jako pozytywny stan motywacyjny. Osoby z dużą nadzieją na sukces podczas napotykania trudności potrafią być elastyczne, znajdują również alternatywne cele, deklarują większe poczucie własnej wartości i większą satysfakcję z życia. Napotykając stresujące sytuacje, osoby o wysokim poziomie nadziei na sukces zwracają się do rodziny i przyjaciół. Większa nadzieja na sukces idzie w parze z lepszym przystosowaniem społecznym. Badania uczniów szkół różnych szczebli pokazały, że nadzieja ma wpływ na wyniki w szkole. Związana jest z wyższymi wynikami uczniów w testach osiągnięć, wyższymi średnimi ocen wśród studentów oraz wyższymi ocenami semestralnymi.
Nadzieja na sukces jest oparta na wzajemnie powiązanych dwóch przekonaniach:
- posiadanie silnej woli,
- posiadanie umiejętności znajdowania rozwiązań.
POCZUCIE SENSU DZIAŁAŃ
W trakcie programu duży akcent kładziemy na świętowanie. Uczestnicy przez wiele miesięcy angażują się w tutoring i w treningi kompetencji, a my podkreślamy jak ważny jest moment zatrzymania, podsumowania i świętowania nie tyle sukcesów, co wysiłku i zaangażowania włożonych we własny rozwój. Podczas oficjalnego zakończenia programu uczestnicy otrzymują pozytywną informację zwrotną od swojego tutora. Świętowanie jest też momentem wzmocnienia zasobów uczestników i zachęcenia ich do dalszej pracy rozwojowej.
Wpływ programu na uczestników
Wzrost poczucia skuteczności
Wzrost nadziei na sukces
Wyniki badania ewaluacyjnego przeprowadzonego przez zespół TDJ Foundation w składzie: Bartłomiej Marszałek (psycholog) oraz Tomasz Wojtas (psycholog, specjalista Data Science). Badanie zostało zrealizowane za pomocą wystandaryzowanych narzędzi. Otrzymane wyniki są wynikami analizy statystycznej i psychometrycznej przy p<0.001.
Przeprowadzone przez nas badania potwierdziły skuteczność programu IPR.
Po jego zakończeniu wyniki uczestników i uczestniczek w zakresie zarówno nadziei na sukces, jak i poczucia własnej skuteczności, znacząco wzrosły. Wyniki pomiaru poczucia skuteczności i nadziei na sukces są istotne statystycznie. Oznacza to, że zwiększenie zasobów wewnętrznych i kompetencji w tych obszarach nie jest wynikiem przypadku, a bezpośrednim efektem udziału w Programie.
Inne badania
Według raportu Dzieci się liczą 2022. O zagrożeniach bezpieczeństwa i rozwoju dzieci w Polsce wśród nastolatków w wieku 11-17 lat 57% badanych doświadczyło w swoim życiu przemocy rówieśniczej. Przemocy fizycznej doświadczyło 42% badanej młodzieży, przemocy psychicznej 29%, napaści zbiorowej 18%, a znęcania się 15% badanych.
Z kolei raport Młode głowy. Otwarcie o zdrowiu psychicznym pokazuje, że prawie 50% badanej młodzieży doświadczyła przemocy w formie hejtu. Według dokumentu Diagnoza przemocy wobec dzieci w Polsce 2023 przygotowanego przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę w ostatnich latach nastąpił wzrost skali doświadczania różnych form przemocy rówieśniczej, zwłaszcza przemocy psychicznej.
Coraz częściej słyszymy o zjawisku bullyingu (z j. ang. „dręczenie”), który jest szczególnie groźną formą przemocy rówieśniczej. Ma miejsce wtedy, gdy ktoś celowo rani i poniża drugą osobę słowami lub zachowaniem i robi to wielokrotnie i często. Jest to forma agresji rówieśniczej, którą charakteryzują trzy podstawowe wymiary: intencjonalność, nierównowaga sił i powtarzalność, ponieważ jest to długotrwałe nękanie, poniżanie, osaczanie. Występują cztery formy bullyingu: fizyczna, polegająca na popychaniu, biciu, pluciu, kopaniu, zabieraniu i chowaniu cudzych rzeczy, zamykaniu w pomieszczeniach. Forma werbalna przejawia się obraźliwym odnoszeniem do drugiej osoby, np. wyzywaniem, przezywaniem, przedrzeźnianiem, złośliwymi żartami, plotkowaniem, szantażowaniem, mówieniem o kimś kłamstw. Relacyjna (najtrudniejsza do zaobserwowania), polega na celowym wykluczaniu kogoś z grupy, ignorowaniu, nastawianiu innych przeciwko osobie, są to też wrogie gesty, miny, manipulowanie związkami przyjaźni. Wreszcie cyberbullying (cyberprzemoc), czyli wysyłanie obraźliwych wiadomości, publikowanie informacji, filmów i zdjęć bez zgody drugiej osoby, podszywanie się pod kogoś w sieci, wykluczanie z grupy on-line.
Trzeba pamiętać, że krzywdzenie w dzieciństwie stanowi jedno z największych zagrożeń rozwoju, zdrowia psychicznego i fizycznego oraz bezpieczeństwa dziecka. Może prowadzić do zachowań autodestrukcyjnych z próbami samobójczymi włącznie. Jego negatywne konsekwencje mogą być widoczne także w dorosłym życiu.
Jak zatem uchronić nasze dziecko przed podobnymi doświadczeniami? Jak możemy mu pomóc, w co je wyposażyć, aby nie stało się ofiarą, ale też by właściwie reagowało, spotykając się z przemocą rówieśniczą. Zdajemy sobie sprawę z tego, że to działanie długofalowe.
Na pewno jednym ze sposobów jest zadbanie o wzmocnienie poczucia wartości naszego dziecka, wyposażenie go w umiejętności radzenia sobie ze stresem oraz stworzenie mu warunków do tego, aby rozwijało się we wspierającym środowisku rówieśniczym oraz pośród mądrych dorosłych.
Wychodząc naprzeciw niepokojącym danym płynącym z raportów realizujemy program wspierający młodzież w wieku 13-25 lat – Indywidualny Program Rozwoju.